مقاوم سازی یکی از موضوعات مهم در ساختمان‌سازی است که طول سازه را افزایش داده و از خرابی و آسیب‌های جدی آن جلوگیری می‌کند. این موضوع به خصوص برای افزایش دوام سازه‌های بتنی از اهمیت زیادی برخوردار است. سازه‌های بتنی با وجود مقاومت بالای بتن، همواره در معرض خرابی و فرسایش به دلیل زلزله، بادهای شدید، بارهای سنگین وارده و… هستند. سازه‌هایی که مقاومت کافی ندارند، به سرعت تحت تأثیر عوامل مختلف قرار می‌گیرند. این می‌تواند خساراتی ایجاد کند که به سادگی قابل تعمیر نباشد. روش‌های مختلفی برای مقاوم سازی سازه‌های بتنی وجود دارد که استفاده از ژاکت بتنی یکی از آن‌ها است. در این مطلب قصد معرفی جزئیات این روش و چگونگی استفاده از آن را داریم.
روش مقاوم سازی ساختمان به روش ژاکت بتنی چیست؟
مقاوم سازی ساختمان‌ها و سازه‌های بتنی به شیوه‌های مختلفی انجام می‌شود که تقویت سازه بتنی به شیوه ژاکت یا روکش بتنی یکی از آن‌ها است. در این روش از لایه‌ای بتن، میلگردهای طولی و خاموت‌های بسته استفاده می‌شود. روکش بتنی که به عنوان ژاکت روی سازه مورد نظر کشیده می‌شود، مقاومت برشی و خمشی سازه را افزایش داده و موجب شکل‌پذیری آن می‌شود. با توجه به اینکه نداشتن مقاومت سازه، بهره‌برداری ساختمان را با مشکل مواجه می‌کند، استفاده از روش‌ها مقاوم سازی مانند ژاکت یا روکش بتنی از اهمیت زیادی برخوردار است.
استفاده از این روش برای تقویت و بهبود سازه‌ها، سطح محدود یا گسترده، باعث افزایش سختی اجزای ساختمان می‌شود. این افزایش در سختی بهبود عمر مفید سازه را تضمین می‌کند. این روش برای تقویت موضعی اجزای مختلف سازه مناسب است و در صورتی که ساختمان در بخشی دچار ضعف‌های باربری باشد، آن را تقویت کرده و مانع خرابی و آسیب‌های جدی به سازه می‌شود. امکان استفاده از این روش در تمام بخش‌ها وجود دارد. در ساختمان‌های قدیمی و آسیب‌دیده که مقاومت کافی ندارند، این روش سختی را افزایش می‌دهد و از تغییر شکل اجزا و سازه‌ها جلوگیری می‌کند.
کاربرد روش مقاوم سازی ژاکت بتنی چیست؟
ژاکت یا روکش بتنی کاربردهای زیادی دارد. این روش مقاوم سازی به عنوان یکی از بهترین روش‌ها برای مقاوم سازی سازه‌های بتنی شناخته می‌شود که با استفاده از آن با کمترین هزینه و به راحت‌ترین شکل ممکن می‌توان مقاومتی چندین برابری به سازه داد. از جمله کاربردهای ژاکت بتنی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
مقاوم سازی تیر بتنی
تیرهای بتنی یا تیرهای بتن آرمه، بخشی از سازه‌های بتنی و ساختمان‌ها هستند که از بتن و میلگردهای فولادی تشکیل شده‌اند. این تیرها خود به منظور افزایش مقاومت ساختمان مورد استفاده قرار می‌گیرند و استفاده از میلگرد در آن‌ها نیز با همین هدف یعنی مقاوم‌سازی تیر بتنی و شکل‌گیری بهتر بتن انجام می‌شود. با این حال گاهی در اثر فرسایش میلگرد یا شکستنی و آسیب به بتن به کار رفته در تر نیاز است آن را به روشی متفاوت مقاوم‌سازی کرد. در این شرایط ژاکت یا روکش بتنی یکی از اولین گزینه‌های است که مورد استفاده قرار می‌گیرد. با این روش مقاومت تیر چند برابر شده و احتمال خرابی آن در اثر فشار و… تا حد زیادی کاهش پیدا می‌کند.
مقاوم سازی دال بتنی
یکی از مهم‌ترین اعضا و اجزای سازه‌های بتنی که از صفحه‌های تخت با جنس بتن ساخته می‌شود، دال بتنی است. از این سازه برای ایجاد سطوح افقی مانند عرشه سقف، سقف، کف و… استفاده می‌شود. این صفحات افقی شکل معمولا توسط دیوار، تیرها، زمین و.. پشتیبانی می‌شوند. فشار وارده به این صفحات هم احتمال آسیب و خرابی آن‌ها را به دنبال دارد. با توجه به محل استفاده از دال بتن‌ها، در صورت کوچک‌ترین آسیب یا مشکلی در وضعیت و ساختار آن‌ها، احتمال بروز خسارات جبران‌ناپذیر وجود دارد. در نتیجه در بیشتر سازه‌ها، همان ابتدا صفحات را با استفاده از روش‌هایی مانند ژاکت، مقاوم سازی می‌کنند.
مقاوم سازی ستون بتنی
ستون بتنی سازه‌ای عمودی است که به عنوان نگهدارنده در ساختمان‌ها ساخته شده و معمولا از نوع بتن مسلح است. این ستون‌ها عموما با یک قفس یا حصار تقویت‌کننده که از جنس فولاد است ساخته می‌شوند تا تقویت شده یا با ژاکت بتنی مقاوم می‌شوند. ستون بتنی گاهی به صورت مستقل ساخته شده و کاربرد دارد و گاهی تیرها، دیوارها و دال‌ها را پشتیبانی می‌کند. از ستون بتنی علاوه بر ساختمان‌سازی در ساخت و استحکام انواع سازه‌های بتنی مانند پل‌ها هم استفاده می‌شود. با توجه به فشار وارده به ستون بتنی همواره احتمال خرابی و فرسودگی آن وجود دارد. به منظور جلوگیری از این مشکل هم استفاده از ژاکت یا روکش بتنی روشی کارآمد است.
مقاوم سازی دیوار برشی بتنی
از دیگر اجزای ساختمان که به منظور بالا برن سختی سازه و مقاومت آن مورد استفاده قرار می‌گیرد، می‌توان به دیوار برشی بتنی اشاره کرد. این بخش ساختمان را در برابر بارهای وارده به دلیل وزن کلی و بارهای جانبی مانند زلزله یا باد مقاوم می‌کند. مانند دیگر سازه‌ها یا بخش‌های بتنی ساختمان، این قسمت نیز همواره در معرض خرابی و فرسودگی است و با توجه به نقشی که در سازه دارد، فرسودگی آن، مشکلات زیادی به همراه دارد و گاهی باعث خسارات جدی می‌شود. به منظور جلوگیری از این مشکل مقاوم‌سازی دیوارهای برشی بتنی هم با ژاکت توصیه می‌شود.
مقاوم سازی فوندانسیون بتنی
از مقاوم سازی به شیوه ژاکت یا روکش بتنی به منظور مقاوم کردن فوندانسیون بتنی هم استفاده می‌شود. فوندانسیون به عنوان پایه ساختمانی که از جنس بتن ساخته می‌شود، مهم‌ترین نقش در استحکام سازه را دارد. در صورتی که مقاوم سازی این بخش به درستی انجام نشود، حتی کم شدت‌ترین زلزله هم می‌تواند، خسارات سنگینی به سازه وارد کند. به منظور مقاوم سازی این بخش از سازه، استفاده از ژاکت بتنی کاربرد زیادی دارد و باید به آن توجه ویژه‌ای شود. می‌توان گفت که مقاوم‌سازی فوندانسیون به دلیل تاثیری که روی کل سازه دارد از دیگر کاربردهای روش ژاکت، مهم‌تر است.
مزایای روش ژاکت بتنی چیست؟
ژاکت یا روکش بتنی یکی از بهترین روش‌هایی است که به منظور مقاوم سازی سازه‌های بتنی مورد استفاده قرار می‌گیرد. استفاده از این روش مزایای زیادی دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مهم‌ترین مزیت استفاده از این روش برای مقاوم سازی را می‌توان، هماهنگی و سازگاری آن با المانی که نیازمند مقاوم سازی است، عنوان کرد. همان‌طور که گفتیم در این روش از بتن استفاد می‌شود و بخش‌هایی که با کمک آن مقاوم می‌شوند هم بتنی هستند، در نتیجه سازگاری مناسبی با هم دارند.
- این روش به تنهایی برای مقاوم‌سازی بخش مورد نظر کافی است و با استفاده از آن نیازی به روش‌های جانبی مانند پوشش ضد آتش و… نیست.
- پس از اعمال مقاومت با ژاکت، شما دیگر نیازی نیست که بابت خوردگی یا فرسودگی المانی که با ژاکت مقاوم شده، نگران باشید. استحکام ایجاد شده در این روش کیفیت بالایی دارد.
- از مزایای دیگر ژاکت یا روکش بتنی می‌توان به امکان استفاده از آن در تمام بخش‌های سازه اشاره کرد. در حالی که بسیاری از روش‌های مقاوم سازی با محدودیت محل استفاده روبرو هستند.
- با توجه به سازگاری با المان نیازمند مقاوم سازی، این روش کمتری دخالت را در معماری ساختمان دارد.
- این روش فوق‌العاده کاربردی است و به خصوص برای مقاوم سازی دیوارهای برشی و فوندانسیون که دو عنصر اصلی در سازه هستند، کاربرد فراوانی دارد.
معایب روش ژاکت بتنی چیست؟
با وجود اینکه روش ژاکت یا روکش بتنی از مزایای زیادی برخوردار است اما نباید از معایب آن هم چشم پوشی کرد. در ادامه چند مورد از مهم‌ترین معایب این روش را عنوان خواهیم کرد:
- یکی از مهم‌ترین مواردی که می‌توان به عنوان ایراد در روش روکش بتنی عنوان کرد، افزایش طول و عرض المانی است که با این روش مقاوم می‌شود. در صورتی که این المان بخشی از فضا را اشغال کرده باشد، مانند ستون‌های بتنی، احتمال کاهش فضا وجود دارد.
- مقاوم سازی با این روش در طبقات بالایی، فشار به طبقات پایینی را افزایش می‌دهد، در نتیجه برای استفاده از آن باید به وزن وارده توجه کرد و تمهیدات لازم برای جلوگیری از مشکلات احتمالی را به عمل آورد.
- به علاوه در ساختمان‌های چند طبقه امکان استفاده از این روش در محل ستون‌ها نیز وجود ندارد، زیرا طول و عرض ستون‌ها را تغییر می‌دهد.
- برای استفاده از این روش نیاز به عواملی مانند آرماتور، بتن ریز، اکیپ اجرایی و… است، به همین دلیل اجرای آن کمی دشوار بوده و شاید این مورد را نیز بتوان به عنوان عیب و ایراد آن عنوان کرد.
تفاوت روش ژاکت بتنی و روش مقاوم سازی ژاکت فولادی چیست
مقاوم سازی با روش ژاکت یا روکش بتنی تنها روشی نیست که به منظور افزایش استحکام المان‌های مختلف در سازه مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای انجام این کار از روش‌های دیگری مانند ژاکت فولادی هم استفاده می‌شود. در این روش المان مورد نظر که ممکن است ستون، دیوار، تیر و… باشد با کمک تجهیزات و اسکلت فولادی محصور شده و مقاومت آن افزایش پیدا می‌کند.
این روش هم مانند ژاکت بتنی، روشی مناسب برای مقاوم سازی است اما ایراداتی به آن وارد است که از جمله آن می‌توان به تجهیزات فوق‌العاده سنگینی که دارد اشاره کرد. مصالحی که برای استفاده از روش ژاکت فولادی مورد استفاده قرار می‌گیرند، از قمت بالایی برخوردار هستند. به علاوه جابجایی این مصالح سنگین در ارتفاع بالا به دلیل تجهیزات سنگین کاری دشوار است. به علاوه در این روش امکان استفاده از صفحاتی با مقاومت زیاد وجود ندارد که این موضوع به دلیل شکل المان‌ها است. ورق‌های فولادی که برای مقاوم سازی با روش ژاکت استفاده می‌شوند، نهایتا 3 میلی‌متر ضخامت دارند و با ابزار مخصوص در محل سازه، پیچ و محکم می‌شوند.
تفاوت مقاوم سازی ساختمان به روش ژاکت بتنی و روش FRP چیست؟
روش دیگری که برای مقاوم سازی المان‌های بتنی در ساختمان سازی استفاده می‌شود، روش FRP است. در این روش نوعی ماده کامپوزیتی به خصوص که از الیافی با استحکام بالا مانند کربن و شیشه ساخته شده را مورد استفاده قرار می‌دهند. الیاف و متریالی که برای مقاوم سازی با این روش استفاده می‌شود، وزن پایینی داشته و این موضوع موجب کاربردهای فراوان آن می‌شود. در مقایسه با روش ژاکت یا روکش بتنی، FRP از مصالح سبک استفاده می‌کند و به طول و عرض المان اضافه نمی‌کند.
ژاکت بتنی چگونه اجرا می‌شود؟
روش اجرای ژاکت یا روکش بتنی بسته به وضعیت المان مورد نظر برای مقاوم سازی، متفاوت است. اگر المان مورد نیاز تنها در یک جهت مشکل داشته باشد و سایر جهات آن تقویت شده باشند، نیازی به روکش دورتا دور آن وجود ندارد. در این صورت، ممکن است فقط روکش را بر روی چند وجه المان اجرا کرد.
ژاکت بتنی در غیر این صورت، به صورت دور تا دور المان را پوشش می‌دهد و در تمام جهات آن کشیده می‌شود. اجرای این روش به موضوعات دیگری مانند ضخامت بتن در لایه زیری هم بستگی دارد. به علاوه ضخامت لایه مورد نظر برای مقاوم سازی یا لایه ژاکت هم در روش اجرا موثر است. برای مثال در صورتی که قصد اجرای یک لایه نازک ژاکت را داشته باشید، این کار به شیوه بتن پاشی انجام می‌شود.
در غیر این صورت و برای مقاوم سازی اساسی یا استفاده از لایه‌های ضخیم، نیاز به قالب بندی دور المان است. بتن در قالب‌ها ریخته می‌شود و بعد از سفت شدن با استفاده از ابزار مخصوص، اتصال آن قطعی می‌شود. در این روش، گاهاً از میلگرد هم استفاده می‌شود تا مقاومت المان را افزایش دهد. این تصمیم به وضعیت و شرایط خاص المان مورد نظر برای مقاوم‌سازی بستگی دارد.
قیمت و هزینه اجرای مقاوم سازی روش ژاکت بتنی چقدر است؟
در استفاده از روش ژاکت یا روکش بتنی برای مقاوم سازی المان‌های بتنی سازه هم مانند دیگر روش‌ها، قیمت و هزینه اجرا اهمیت زیادی دارد. قیمت انجام و استفاده از این روش به پارامترهای مختلفی بستگی داشته و امکان مشخص کردن نرخ دقیقی برای انجام این کار وجود ندارد. مهم‌ترین پارامترهایی که به این منظور استفاده می‌شوند، عبارتند از:
- مصالح و ابزارهایی که به منظو مقاوم سازی مورد استفاده قرار می‌گیرند
- چسب کاشت
- تعداد میلگرد
- میزان بتن مورد استفاده
- عامل قالب بندی
- هزینه تیم اجرا
- و…
جمع بندی
مقاوم سازی با ژاکت بتنی یکی از روش‌هایی است که با هدف تقویت ستون، دال یا سایر المان‌ها و اجزای بتنی ساختمان که ضعیف بوده یا احتمال شکنندگی دارند، انجام می‌شود. در این فرآیند از فولاد و اسکلت سازی برای قالب بندی و بتن برای مقاوم سازی استفاده می‌شود. این روش به دلیل قابلیت اجرا در تمام ساختمان بسیار کاربردی است و به دلیل استفاده همزمان از فولاد و بتن، مقاومت بسیار بالایی دارد. جهت استفاده از این روش برای مقاوم سازی، سازه خود و دریافت اطلاعات بیشتر می‌توانید با کارشناسان ما در سازین ارتباط بگیرید.
