اجرای والپست پس از وقوع زلزله در مناطقی همچون کرمانشاه، امری بسیار حیاتی و اساسی است که به منظور مدیریت اثرات وارده بر زیرساختها و افراد زندگی میکنند. زلزله کرمانشاه در سال ۱۳۹۶ به ویژه بر مناطق زلزلهزده تأثیرات زیادی گذاشت و خسارات جبرانناپذیری به ساختمانها وارد کرد. بررسیهای انجام شده پس از این واقعه نشان داد که یکی از دلایل اصلی خرابی ساختمانها، عدم مهار مناسب دیوارها بود. دیوارها به عنوان اجزای غیرسازهای، نقش اساسی در عملکرد سازه در مواجهه با زلزله دارند. در شرایطی که مهار آنها صورت نگیرد، ممکن است به شکست و فروریزش آنها منجر شود که این خود میتواند به خسارات جانی و مالی گستردهای منجر گردد.
در سال ۱۳۹۷، پیوست شش استاندارد ۲۸۰۰ با عنوان “ضوابط طراحی و اجرای والپست” منتشر شد که به طور کامل و جامع ضوابط اجرایی والپست را بیان مینماید. این استانداردها، مراحل اجرای والپست را بهطور دقیق و شفاف مشخص نموده و به سازهسازان و مهندسان امکان اجرای بهترین روشها را فراهم میسازد. از این رو، این مقاله به بررسی جزئیات این ضوابط میپردازد تا نقش اساسی اجرای والپست در تقویت سازهها و جلوگیری از خسارات زلزله را به نمایش بگذارد.
چالش ها و ضرورت اجرای صحیح والپست در ساختمان
اجرای والپست در ساختمانها با به صورت صحیح با چالشها و ضرورتهای خاصی همراه است که نقش بسیار مهمی در استحکام و ایمنی ساختمان دارد. یکی از چالشهای مهم در اجرای والپست، استفاده صحیح از مواردی همچون وادار قائم، وادار افقی، و میلگرد بستر است.
در طراحی و اجرای والپست، استفاده از وادار قائم و وادار افقی با کیفیت و استاندارد از اهمیت ویژهای برخوردار است. این موارد به عنوان اجزاء اصلی در ایجاد استحکام و پایداری در اجرای والپست عمل میکنند. از طرف دیگر، میلگرد بستر نیز باید به صورت صحیح و با استفاده از فناوریهای نوین طراحی و اجرا شود تا بهترین عملکرد را ارائه دهد.
اجرای نادرست این موارد میتواند به تضعیف قدرت مقاومتی در اجرای والپست منجر شود. همچنین در مواجهه با زلزله یا نیروهای دیگر، ساختمان را در معرض خطر قرار دهد. بنابراین، ضرورت اجرای صحیح و کارآمد این موارد در اجتناب از خسارتهای جدی در صورت وقوع حوادث طبیعی و حفظ سلامت ساختمان اجتنابناپذیر است.
بهطور کلی، توجه به استانداردها و مقررات مربوط به اجرای والپست و استفاده از تکنولوژیهای پیشرفته در این زمینه، از اهمیت بسزایی برخوردار است. این توجه باعث بهینه تر شدن عملکرد ساختمانها در مواجهه با چالشها و نیازهای مختلف میشود.
چرا اجرای والپست دیوار به روش سنتی منسوخ شده است؟
اجرای والپست دیوار به روش سنتی در حال حاضر به دلیل چندین دلیل منسوخ شده. این روش جای خود را به روشهای مدرن تر و کارآمدتر داده است. این دلایل عبارتند از:
کارایی ناکافی:
روشهای سنتی در اجرای والپست دیوار ممکن است به دلیل استفاده از مواد ساختمانی کم کیفیت یا فناوریهای قدیمی، کارایی ناکافی داشته باشند. در مقایسه با روشهای مدرن، که از مواد با کیفیت بالا و تکنولوژیهای بهروز استفاده میکنند، اجرای والپست دیوار به شکل سنتی از نظر عملکرد معمولاً پایینتر است.
زمانبر بودن:
اجرای والپست دیوار به روش سنتی ممکن است زمانبر و پرهزینه باشد. در حالی که روشهای مدرن اغلب از مهندسی ساختمان پیشرفته و مواد ساختمانی سازگار با تکنولوژی بهره میبرند که اجرای سریعتر و اقتصادیتر را فراهم میکند.
مشکلات اجرایی:
اجرای والپستهای سنتی به دلیل نیاز به جوشکاری و اتصالات پیچ و مهرهای، زمانبر و پرهزینه بود. همچنین احتمال بروز خطا در اجرای والپستها بالا بود.
افزایش وزن سازه:
در اجرای والپستهای سنتی از نبشیهای فولادی استفاده میکردند که باعث افزایش وزن سازه میشدند. این امر میتواند بر پایداری سازه تأثیر منفی بگذارد.
در پیوست ششم آییننامه 2800، روشهای جدیدی برای اجرای والپست معرفی شده است که این معایب را برطرف میکنند. در این روشهای جدید، از ناودانیهای منقطع، قلاب و گیره، بستهای رادیکالی و قلاب استفاده میشود. این روشها باعث میشوند که والپستها در برابر نیروهای زلزله عملکرد بهتری داشته باشند و اجرای آنها سادهتر و کمهزینهتر باشد. همچنین، استفاده از این روشها باعث کاهش وزن سازه میشود.
به علت این مسائل، روشهای مدرن در اجرای والپست دیوار به عنوان یک راه حل موثرتر و پایدارتر برشمرده میشوند و بهطور کلی روشهای سنتی را در این زمینه منسوخ کردهاند.
ابلاغ پیوست ششم ویرایش چهارم آیین نامه طراحی ساختمانها در برابر زلزله2800
ابلاغ پیوست ششم ویرایش چهارم آییننامه طراحی ساختمانها در برابر زلزله 2800 به عنوان یک گام مهم در ارتقاء استانداردها و مقررات مربوط به ساختمانها در مواجهه با زلزله معرفی میشود. این پیوست به تصویب و اجرای دقیق و دیتیلهای اجرایی آن تأکید دارد، بهویژه در بخش مرتبط با اجرای والپست.
اجرای والپست به عنوان یک بخش حیاتی در ساختمانهای مقاوم به زلزله، باید طبق دیتیلهای اجرایی این پیوست اجرا گردد. این اطلاعات دقیق شامل استانداردها و الزامات فنی برای نصب والپست، استفاده از مواد با کیفیت، و تکنیکهای ساختمانی مناسب برای افزایش مقاومت ساختمان در برابر نیروهای زلزله میباشد.
اهمیت تطابق دقیق با این دیتیلهای اجرایی از این نظر میباشد که میتواند به بهبود کیفیت و ایمنی ساختمانها در مواجهه با زلزله کمک کند. از این رو، اطلاعرسانی کامل و آگاهی کافی از این دستورالعملها به تمامی مهندسان، معماران، و اجراکنندگان ساختمانی ضروری است. دلیل این ضرورت این است که در هنگام اجرای والپست، تمامی مراحل مطابق با استانداردها انجام گیرد و عملکرد بهینهای از این عنصر حیاتی بهدست آید.
ضوابط اجرایی و نکات مهم والپست مطابق پیوست 6 استاندارد 2800
ضوابط اجرای والپست در ساختمان از اهمیت ویژهای برخوردار است، زیرا اتصال دیوارها به سازه باید به نحوی صورت گیرد که در شرایط مختلف، از جمله خیز تیرها و نیروهای خارجی نظیر زلزله و باد، دیوارها پایداری لازم را حفظ کرده و از ایجاد ترک و خرابی جلوگیری نمایند.
بر اساس ضوابط آییننامه اجرای والپست در ساختمان، اتصال دیوارها به سازه باید به گونهای انجام شود که در صورت وقوع خیز تیرها، جابجایی نسبی طبقات و یا نیروهای خارجی مثل زلزله و باد، دیوارها پایداری لازم را از خود نشان دهند. ضوابط این اجرا بر اساس استانداردهای ۲۸۰۰ و ضابطه ۷۱۴ سازمان برنامه و بودجه تعریف شدهاند.
نکته حائز اهمیت این است که جزئیات مرتبط با اجرای والپست به همراه جداول مقاطع محاسبه شده در “راهنمای طراحی سازههای دیواری غیرسازهای– ضابطه شماره ۸۱۹ مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی” ارائه شدهاند. این مشخصات جزئیات دقیقی از نحوه اجرای دیوارها و اتصال آنها به سازه را فراهم میکنند. همچنین به طراحان و مهندسان کمک میکنند تا دیوارها بهطور مطمئن و با ایمنی لازم به سازه متصل شوند و در شرایط استرس و فشار بهدرستی عمل کنند.
جزییات اجرایی دیوارهاي داخلی و خارجی
جزییات اجرایی دیوارهای داخلی و خارجی در ساختمان نقش بسیار مهمی در استحکام و پایداری سازه ایفا میکنند. طبق طراحی معماری، حداکثر طول دیوارها معین شده و در صورت افزایش از این حد، از عضو قائم با مقطع فولادی یا بتنی به عنوان تکیه گاه جهت مهار خارج از صفحه دیوار استفاده میشود. اتصال وادار به کف سازه به صورت مفصلی صورت میگیرد. در ادامه اتصال آن در زیر تراز سقف به صورت کشویی انجام میشود تا جابجایی درون صفحه دیوار فراهم گردد.
در دیوارهای خارجی، وادارها با پشم سنگ ضد رطوبت عایق بندی میشوند و لایهای از مش الیافی یا رابیتس بر روی آن اجرا میشود تا از ترک خوردگی نازک کاری جلوگیری شود. برای انتقال بار به وادار، از اتصالات جوشی یا پیچی استفاده میشود، اما باید از مقاومت اصطکاکی ناشی از بارهای ثقلی خودداری شود.
در دیوارهای خارجی قاب، وادارهای دو انتهای دیوار باید به صورت اتصال تلسکوپی مقید شوند تا از حرکت جانبی در هر دو جهت جلوگیری شود. جزییات اتصال دیوار به این وادارها مشابه اتصال به ستونهاست، ولی در این حالت، فاصله جداسازی ۱% بین وادار و دیوار باید رعایت گردد.
در دیوارهای با ارتفاع بیش از سه و نیم متر، از عضو افقی با مقطع فولادی یا بتنی (تیرک) برای کاهش ارتفاع آزاد دیوار استفاده میشود. اجرای وادارهای انتهایی برای نگه داشتن تیرک ضروری است تا جداسازی دیوار از قاب سازه به نحو ایمن انجام شود. تیرک به صورت کامل بر روی دیوار بن شده و بار ثقلی دیوار به آن منتقل نمیشود.
اتصال لبه قائم دیوارها به ستونها و دیوارهای برشی
اتصال لبه قائم دیوارها به ستونها و دیوارهای برشی ساختمان باید به گونهای باشد که ممانعتی در برابر جابجایی نسبی ایجاد نکند. استفاده از اتصالات کشویی در محل تماس با ستونها یا دیگر عناصر سازه، از جمله روشهای مناسب برای اتصال دیوار به عضو قائم سازه است. همچنین، اتصالات U شکل لغزشی میتوانند برای مهار خارج از صفحه و حفظ آزادی حرکت در دیوارها استفاده شوند. در صورت استفاده از میلگرد بستر، از شاخک انتهایی آن به عنوان اتصال دیوار به ستون در جهت خارج استفاده میشود، که نیازی به استفاده از نبشی یا ناودانی ندارد.
اتصال دیوار به زیر سقف
اتصال دیوار به زیر سقف به صورت اتصال لغزشی بدون اتصال مستقیم دیوار به سقف و با استفاده از مهار خارج از صفحه دیوار اجرا میشود. همچنین، در تراز سقف، آخرین ردیف دیوار با استفاده از میلگرد یا بست مسلح تأمین میشود. در دیوارهای داخلی، اگر تیرچه یا تیری در راستاي دیوار وجود نداشته باشد، میتوان رج انتهایی دیوار را با میلگرد بستر یا بست مسلح اجرا کرد.
اتصال دیوار هاي غیر سازه اي به هم
در اتصال دیوارها به یکدیگر، مواردی که باید در نظر گرفته شوند بسیار حیاتی هستند. به عنوان یک نکته مهم، امکان بروز تنش های کششی در درون صفحه دیوارهای متقاطع وجود دارد. به منظور مقابله با این تنش ها، توصیه میشود که از بست های فلزی استفاده شود، مانند آنچه که به عنوان روش اتصال به ستون معرفی شده است. این بست های فلزی میتوانند به عنوان یک پشتیبان قوی عمل کرده و از تضعیف ساختار جلوگیری کنند.
در ضمن، برای جلوگیری از احتمال وقوع آسیب به دیوارها، در محل اتصال دو دیوار متقاطع، استفاده از وادارهایی که دیوارها را از یکدیگر جدا کنند، ضروری است. این وادارها میتوانند به عنوان یک عنصر محافظتی عالی علیه نیروهای جانبی عمل کنند و از حفظ استحکام و استحکام دیوارها در این نقاط حساس اطمینان حاصل کنند.
اجراي نعل درگاه و نصب پنجره
جهت نصب پنجرهها با ابعاد بزرگتر از ۲.۵ متر، ضرورت اجرای وادار و نعل درگاه در کنار بازشو وجود دارد. این اقدام به منظور تقویت ساختار و جلوگیری از احتمال نقصان در ساختمان انجام میشود. اگر بازشوها از ابعاد کوچکتری برخوردار باشند و از چهارچوب فلزی با توانائی تحمل بارهای وارده استفاده شود و المانهای مسلح کننده دیوار به صورت صحیح به قاب متصل شوند، نیازی به اجرای وادار در کنار بازشو نیست. اما در صورتی که این شرایط برآورده نشوند، لازم است برای این دهانهها نیز وادار تعبیه شود.
وادار و نعل درگاه به عنوان یک عنصر اساسی در افزایش استحکام و پایداری بازشو و پنجرهها عمل میکند. این اقدامات میتوانند در کاهش خطرات ناشی از فشار باد، جلوگیری از تغییر شکلهای نامطلوب و افزایش دوام سازه کمک کنند. برای بهینهسازی عملکرد و ایمنی پنجرهها، توجه به نکات فنی مربوط به اجرای نعل درگاه و نصب پنجره امری اساسی است.
اجراي دیوار در دهانههاي مهاربندي شده
اجراي دیوار در دهانههاي مهاربندي شده یکی از موارد حائز اهمیت در ساختمانهاست. این اقدام به منظور جلوگیری از تأثیرات ناشی از مهاربند و حفظ سلامتی ساختمان انجام میشود. در تمام دهانههاي مهاربندي، دیوار باید به طور دقیق و با رعایت استانداردها و قوانین مربوطه، در جهت داخل صفحه از قاب سازه جدا شده و اجرا گردد.
در حین اجرا، حائز اهمیت است که دیوار به هیچ وجه با مهاربند تماس یا اتصال نیابد. این تدابیر انجام میشود به دلیل اینکه هرگونه تماس میتواند باعث مشکلات در عملکرد صحیح و رفتار مناسب مهاربند شود. بنابراین، از اتصال دیوار به مهاربند به هر شکلی جلوگیری میشود تا عملکرد مهاربند بهینه باقی بماند.
استفاده از جزییات جداسازي ارائه شده در پیوست شش استاندارد ۲۸۰۰ در اجراي دیوار امری اساسی است. این جزییات به منظور حفظ کیفیت و ایمنی ساختمان معین شدهاند و باید با دقت و صحیح اعمال گردند. در صورتی که نیاز به عدم نمایان بودن مهاربند در دو سمت مهاربند باشد، میتوان از دو دیوار بدون هر گونه اتصال و درگیری با مهاربند استفاده کرد، تا این موضوع به دقت رعایت گردد.
جزییات اجراي دیوار در بیمارستان ها
ضوابط پیوست شش استاندارد ۲۸۰۰، جهت اجرای دیوارها در بیمارستانها، با هدف پیشگیری از هر گونه ترک در دیوارها در زمان زلزله و حفظ فضاهای استریل برای سرویسدهی ضروری، تعیین شده است. این ضوابط اشاره دارند که در نزدیکی تیر و ستونها، از قطعات ناودانی سرتاسری استفاده شود. این قطعات ناودانی شامل مواد تراکمپذیر مانند پشم سنگ ضد رطوبت است که داخل آن به اندازه یک درصد ارتفاع طبقه پر شده است.
استفاده از این جزئیات برای دو نوع دیوار، یعنی دیوارهای بلوکی و پانلی، الزامی است. هدف از استفاده از این قطعات ناودانی، علاوه بر افزایش استحکام و مقاومت در برابر زلزله، جلوگیری از خروج فضاهای استریل از سرویس دهی در شرایط اورژانس میباشد. این تدابیر و جزییات اجرایی، اطمینان حاصل میکنند که بیمارستانها به عنوان مراکز حیاتی، در شرایط اضطراری به بهترین شکل ممکن عمل کنند.
مسلح نمودن و پایدار سازي دیوار جانپناه
در راستای مسلح نمودن و پایدارسازی دیوارهای جانپناه، به منظور اطمینان از انطباق با ضوابط سازمان آتش نشانی، توصیه میشود که ارتفاع حداقل جانپناهها ۱.۲ متر باشد. این ارتفاع، از طریق ادامه یافتن ستونهای پیرامونی بام تا ارتفاع ۱.۳۵ متر بر روی بام، به ماهیت مهار لرزهای جانپناه کمک خواهد کرد.
در فواصل بین ستونها، اگر نیاز به کوتاه کردن آزادی دیوار وجود دارد، میتوان با اجرای وادارهایی که در جزییات ارائه شده است، طول دیوار را کاهش داد. این کاهش باعث میشود که دیوار جانپناه بتواند به درستی با استاندارد ۲۸۰۰ و ضابطه ۷۱۴ یا روشهای مشابه برای تحمل بارهای خارج از صفحه مسلح شود.
روش دیگری برای مهار لرزه در جانپناه، استفاده از میلگردهای مسلحکننده در دیوارها و مهار آنها در دالهای سقف (وادار بتنی) با فواصل ۱ متر است. این روش نیز یک ابزار موثر برای افزایش پایداری جانپناه در برابر لرزههای زلزله است.
تاثیر میانقاب در دیوار
اثر میانقاب یکی از جنبههای حیاتی در طراحی و اجرای سازهها به منظور مقاومت در برابر زلزله میباشد. میانقاب، یک سیستم ارتقاء یافته از وال است که به منظور تقویت سازه در برابر نیروهای زلزله مورد استفاده قرار میگیرد. این سیستم از قوسها و پیچهای مهار کننده تشکیل شده است که در طول دیوارها و ستونهای ساختمان قرار میگیرند.
اثر اصلی میانقاب در جلوگیری از انتقال نیروهای لرزهای به دیگر اجزا و اجزای حساس سازه است. این سیستم به طور موثر انرژی لرزهای را جذب کرده و از انتقال آن به بخشهای حساس ساختمان جلوگیری میکند. این اقدام نقش بسزایی در افزایش ایمنی و مقاومت ساختمان در مواجهه با زلزله ایفا میکند.
ضرورت اجرای والپست در این سیستم نیز بسیار حائز اهمیت است. اجرای والپست به عنوان یکی از اجزای اصلی در میانقاب باید به دقت طراحی و اجرا شود. اطلاعات مربوط به نوع و ابعاد والپست، نحوه نصب و اتصال به دیوارها و ستونها، و همچنین مواد مورد استفاده برای اجرای والپست باید به دقت مورد بررسی و اجرا قرار گیرد.
اجرای والپست در میانقاب به صورت صحیح به معنای افزایش توانایی تحمل سازه در برابر نیروهای زلزله میباشد. این عمل باعث میشود تا سازه قابلیت مقاومت بهتری در برابر زلزله و خطرات مرتبط با آن را پیدا کند. از این رو، رعایت استانداردها و دقت در اجرای والپست از اهمیت ویژهای برخوردار است تا سازه در شرایط زلزله به بهترین حالت ممکن عمل کند.
مدت زمان لازم برای مهار دیوار با والپست چقدر است؟
زمان مورد نیاز برای مهار یک دیوار با استفاده از والپست، به عوامل متعددی بستگی دارد. این عوامل شامل ابعاد دیوار، نوع و ابعاد والپست، نوع و مقدار مواد ساختمانی، تجهیزات مورد استفاده، تخصیص منابع انسانی، و مهارت و تجربه کارگران میباشند.
به طور کلی، مهار یک دیوار با اجرای والپست ممکن است چند روز تا چند هفته به طول بیافتد. در این زمان، مراحل مختلفی از جمله آمادهسازی سازه، نصب والپست، اجرای دیوار، و فرآیند تکمیل و پوشاندن دیوار با والپست صورت میگیرد.
لازم به ذکر است که برنامهریزی دقیق و کارآمد، نظارت صحیح، و رعایت استانداردهای اجرایی میتوانند به بهبود عملکرد و کاهش مدت زمان مهار کمک کنند. همچنین، شرایط هوا و محیطی نیز ممکن است بر مدت زمان اجرا تأثیرگذار باشند.
هزینه لازم برای مهار دیوار با والپست چقدر است؟
هزینه لازم برای مهار دیوار با اجرای والپست به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله:
- ابعاد و نوع والپست
- ارتفاع و طول دیوار
- تعداد و نوع بازشوهای دیوار
- موقعیت جغرافیایی پروژه
به طور کلی، هزینه اجرای والپست برای هر متر مربع دیوار، بین 100 تا 200 هزار تومان است. این هزینه شامل هزینه خرید والپست، هزینه نصب والپست، و هزینه اجرای سایر جزئیات اتصال دیوار به سازه است.
در ادامه، عوامل موثر بر هزینه اجرای والپست به طور خلاصه توضیح داده شده است:
-
ابعاد و نوع والپست:
- والپست ها در انواع مختلفی از نظر ابعاد و نوع پروفیل تولید می شوند. والپست های با ابعاد بزرگتر و پروفیل های قوی تر، هزینه بیشتری دارند.
-
ارتفاع و طول دیوار:
- هرچه ارتفاع و طول دیوار بیشتر باشد، نیاز به اجرای والپست های بیشتری است و هزینه اجرای والپست نیز افزایش می یابد.
-
تعداد و نوع بازشوهای دیوار:
- وجود بازشوهای بزرگتر در دیوار، نیاز به اجرای والپست های بزرگتر و هزینه بیشتری دارد.
-
موقعیت جغرافیایی پروژه:
- هزینه اجرای والپست در مناطقی که زلزله خیز هستند، بیشتر است.
به عنوان مثال، برای مهار یک دیوار با ابعاد 100200 سانتی متر و ارتفاع 3 متر، با استفاده از والپست های 4080 میلی متر، هزینه اجرای والپست حدود 150 هزار تومان برای هر متر مربع دیوار خواهد بود.
در صورتی که دیوار دارای بازشوهای بزرگتر از 2.5 متر باشد، نیاز به اجرای نعل درگاه نیز خواهد بود. هزینه نعل درگاه حدود 50 هزار تومان برای هر متر مربع بازشو است.
کلام پایانی
اجرای والپست در ساختمانها یک مرحله حیاتی و بسیار اهمیتی در فرآیند ساخت و تقویت سازهها، به ویژه در برابر نیروهای زلزله، محسوب میشود. اجرای والپست به عنوان یک عنصر کلیدی در سیستم میانقاب، نقش اساسی در افزایش مقاومت سازه و حفاظت از آن در مواجهه با زلزله دارد.
برای اجرای والپست به صورت موثر، انتخاب مواد باکیفیت و مطابق با استانداردها، و رعایت نکات فنی در طراحی و اجرا ضروری است. همچنین، نظارت دقیق بر فرآیند اجرا و استفاده از تجهیزات و ابزارهای مناسب نیز اهمیت دارند.
همچنین، اجرای والپست به همراه برنامهریزی دقیق میتواند به کاهش مدت زمان اجرا و بهبود عملکرد نهایی سازه کمک کند.
اجرای والپست به عنوان یکی از عوامل کلیدی در تقویت سازهها در مقابل زلزله عمل میکند. بنابراین، رعایت اصول و مقررات مربوط به استانداردها و دستورالعملهای ساختمانهای مقاوم به زلزله، اهمیت بسیار زیادی دارد.