بتن نما و اکسپوز

نمای ساختمان بخش اساسی طراحی ساختمان است زیرا اولین چیزی که به ارائه اطلاعات از ساختمان کمک می‌کند نمای ساختمان است. با طراحی مناسب، نمای ساختمان اطلاعات مناسبی در مورد عملکرد و آنچه در داخل ساختمان وجود دارد قبل از ورود به بازدیدکنندگان ارائه میدهد. در موارد دیگر، نما معنا، مفهوم و ایده پنهان شده در طراحی یک بنا را به افراد القا می‌کند. با انتخاب مصالح یا طرح‌های مناسب، نما می‌تواند نشان دهنده کاربری و هدف طراحی یک ساختمان نیز باشد.

بتن نما چیست؟

بتون نما ترکیبی از فیبرهای طبیعی و مصنوعی است که در برخی از ساختمان‌ها به عنوان نمای دیوارها، سقف‌ها و نمای خارجی ساختمان استفاده می‌شود. این نوع نما به عنوان یک روش جدید و مبتنی بر فناوری پیشرفته در طراحی ساختمان و معماری معرفی شده است که علاوه بر زیبایی بخشیدن به فضا، می‌تواند به بهبود عملکرد ساختمان در جلوگیری از انتقال صدا، کاهش انتقال حرارت و افزایش کیفیت هوا در داخل فضا کمک کند. این نوع پوشش در طراحی داخلی و خارجی ساختمان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد و می‌تواند باعث ایجاد تغییرات زیبایی در معماری و طرح‌های ساختمانی شود.
بتون نما توسط معماران و طراحان ساختمانی به عنوان یک جزء مهم از طراحی فضای خارجی ساختمان مورد استفاده قرار می‌گیرد. نمای بتنی می‌تواند به عنوان یک المان دکوراتیو، موثر و عملی در ایجاد فضاهای زیبا و مدرن مورد استفاده قرار بگیرد.

تفاوت بتن نما و اکسپوز چیست؟

واژه اکسپوز به معنای در معرض دید بودن است که در دنیای ساخت و ساز این مفهوم گسترده تر بوده و به معنی سازه‌ای می‌باشد که در معرض فضای باز قرار دارد. در گذشته از مصالح بتنی تنها به منظور ساخت اسکلت سازه استفاده می‌شد اما امروزه به خاطر در دسترس بودن مصالح بتنی و ظهور ایده‌های نوین در معماری سازه‌ها شاهد استفاده از مصالح بتنی در بخش‌های مختلف سازه اعم از نمای ساختمان، کفپوش ساختمان، نمای دیوار، در فضاهای شهری برای ساخت مجسمه‌های شهری و در کل در تمام فضاهای شهری می‌باشیم؛ به این نوع بتن، بتن اکسپوز گفته می‌شود. اکسپوز بودن عناصر سازه‌ای می‌تواند به جنبه زیبایی ساختمان اضافه کند و ممکن است به منظور ایجاد ارتباط مستقیم با ساکنین، برجستگی یا هماهنگی با محیط بیرون و یا تاکید بر ویژگی‌های معماری و ساختاری ساختمان به کار گرفته شود.

ویژگی‌های بتن نما و اکسپوز

بتون نما و اکسپوز هر دو به ساختمان‌ها زیبایی و جذابیت می‌بخشند، هرچند که با روش‌ها و مواد متفاوتی استفاده می‌شوند. این روش‌ها و مفاهیم در صنعت ساخت و ساز از طریق استفاده از طراحی‌های مناسب و تکنیک‌های ساختمانی مناسب مورد استفاده قرار می‌گیرند.
روش اکسپوز معمولاً در ساختمان‌های صنعتی، فضاهای آموزشی و بعضاً ساختمان‌های مسکونی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این ساختمان‌ها، اکسپوز بودن عناصر سازه‌ای می‌تواند ظاهر صنعتی و مدرنیته را تا حدی نمایان کند. در ادامه این مقاله بتون نما و اکسپوز به یک مفهوم استفاده شده است.
در این روش، بتن که در اصل یک ماده ساختمانی است که به صورت سازه‌ای (که در بالا به آن اشاره شد) استفاده می‌شود، به صورت آشکار به نمای خارجی ساختمان اضافه می‌شود. این روش بتن را به عنوان یک عنصر زیبایی معرفی می‌کند و جزء روش‌های محبوب طراحی معماری در دهه‌های اخیر محسوب می‌شود.
بتون نما می‌تواند به صورت مختلفی اجرا شود. در برخی موارد، سطح بتن می‌تواند با پوشش‌های مختلفی مانند رنگ‌ها، حکاکی‌ها و نقش برجسته‌ها، روکش‌های معدنی و چوب یا حتی نمادهای تزئینی و گرافیکی تزیین شود. در برخی موارد دیگر، سطح بتن با استفاده از تکنیک‌های خاصی مانند تزئینات حکاکی یا متن‌نگاری، بافت‌سازی، یا سنگ‌بری تزئین می‌شود. هدف از استفاده از بتون نما در طراحی معماری، ترویج فرهنگ نوین معماری در ساختمان‌ها است که از تجمل گرایی فاصله گرفته و به طرح‌های مینیمال و ساده بدون استفاده از رنگ‌های گرم متمایل شده است.

مصالح بتنی از ابتدا تاکنون بسیار مورد توجه معماران و طراحان بوده است. در دهه‌های اخیر، تمرکز بر محیط زیست و استفاده از مصالح طبیعی مانند بتن به صورت آشکار بیشتر شده است. همچنین، استفاده از بتون نما می‌تواند به عنوان یک روش کاهش هزینه‌ها و تسهیل در نگهداری و نگهداشت ساختمان‌ها نیز مورد استفاده قرار گیرد. موادی مانند بتن معمولی، بتن تزئینی، آجر، سنگ، چوب و غیره می‌توانند در روش بتون نما و اکسپوز به نمای کار اضافه می‌شوند و عموماً در این روش، با استفاده از ابزارهای خاصی مانند دستگاه‌های ساب والی، سنگ‌زنی و برش، لایه‌های بیرونی مواد ساختمانی برداشته می‌شوند و نمای اصلی ساختمان که از قسمت‌های زیبا و جذاب مواد ساخته شده است، برجسته می‌شود.

انواع بتن اکسپوز

بتن امروزه به روشهای مختلفی تولید می‌گردد و در واقع برای هر نوع کاربری بتن یک نوع روش خاص تولید وجود دارد که به طرح اختلاط بتن وابسته است در واقع با تغییر در میزان ترکیبات بتن می‌توان خواص متنوعی به بتن بخشید. برای بتن نما به سطح صاف و صیقل خورده احتیاج داریم پس باید از درصد ریز دانه بیشتری در طرح اختلاط بتن استفاده کنیم.
برای ساخت بتن نما به دو طریق می‌توان عمل نمود:
ساخت بتن به صورت درجا در محل: در این روش بتن در محل کارگاه و در محل نصب نما ساخته و پرداخته می‌شود، اجرای بتن به صورت در جا در محل اندکی دشوار بوده و نیازمند مهارت کافی در اجرای بتن نما می‌باشد.
استفاده از بتن پیش ساخته: بتن پیش ساخته به صورت آماده به محل منتقل شده و قبل از نصب ساخته و پرداخته می‌شود در این روش برای نصب از ماشین آلات حمل و نقل مانند جرثغیل استفاده می‌شود و به وسیله بالابر به محل نصب منتقل شده و به کمک اکیپ مستقر در محل نصب پایانی انجام می‌گردد.
علاوه بر این دو دسته بندی تقسیمات دیگری نیز برای بتن وجود دارد که شامل رنگ و تزئینات بتن نما می‌شود.

معایب و مزایای بتن اکسپوز در نمای ساختمان

استفاده از نماهای بتنی مزایای زیادی دارد. بتن قرن‌هاست که به دلیل دوام و مقاومت بالایی که دارد بسیار مورد علاقه سازندگان بوده است. زمانی که بتن برای نمای ساختمان به کار گرفته شد همه از مزایای آن مطلع بودند اما استفاده از آن در نمای ساختمان ایده تازه‌ای بود و کسی از بازخورد آن با خبر نبود. با به کارگیری بتن در نمای ساختمان علاوه بر دوام بالا، مقاومت در برابر تنش‌ها، مقاومت در برابر خوردگی و ضربه، زیبایی خاصی نیز به همراه خود آورد و علاقه‌مندان به سبک‌های مدرن معماری مانند سبک مینیمالیسم به استفاده از بتن در نما روی آوردند. علاوه بر این بتن عایق صوتی و حرارتی نیز می‌باشد و در صورتی که در نمای ساختمان به کار گرفته شود از هدر رفت انرژی جلوگیری به عمل می‌آورد و باعث کنترل دمای ساختمان می‌گردد و در موارد محیط زیستی نیز عملکرد مناسبی دارد. در کنار مزایای فراوان استفاده از بتن اکسپوز در نما باید در نظر گرفت که معایبی نیز دارد که باید گوشزد نمود و این ایراد اینجاست که اگر بتن نما دچار آسیب شود ترمیم آسیب‌ دیدگی بتن کار نسبتا مشکلی است و باید اکیپ مخصوص ترمیم این کار را به عهده گیرند در کنار این مشکل، استفاده از بتن اکسپوز در نمای ساختمان های سنتی و قدیمی ناهماهنگی آشکاری به وجود می‌آورد پس توصیه می‌کنیم از بتن اکسپوز در نمای مدرن استفاده شود تا هماهنگی کاملی به ساختمان ببخشد.

اجرای بتن اکسپوز

در اجرای بتن اکسپوز یکی از تاثیرگذارترین عوامل پرداخت صحیح بتن است به طوری که به سطح کاملا صاف و صیقلی دست پیدا کنیم برای این منظور با استفاده از قالب مناسب بتن ریزی و با استفاده از ریز دانه‌های مناسب و البته پرداخت صحیح بتن می‌توان به سطح یکنواخت و صاف دست پیدا کرد و سپس با انتخاب روش مناسب یعنی روش بتن پیش ساخته و یا در جا بتن در محل نصب می‌گردد.
چرا از بتن اکسپوز در نمای ساختمان استفاده می‌کنیم؟
امروزه بسیاری از معماران و طراحان معروف معماری از طرحهای بتن اکسپوز برای نمای ساختمان پشتیبانی کرده و در بسیاری از پروژه‌ها از آن استفاده می‌نمایند در ادامه به فاکتورهایی که به جلب نظر معماران و طراحان در به کار گیری از بتن اکسپوز در نما کمک کرده می‌پردازیم:
سازگاری بالا
بتن اکسپوز هم برای نمای منازل و هم در ساختمان‌های با کاربری تجاری و اداری تناسب بالایی دارد و علاوه بر این در فضای داخلی ساختمان نیز مانند دیوارهای داخلی و پیرامونی می‌توان از بتن اکسپوز استفاده کرد. زیبایی خاص و مدرن بتن اکسپوز، برای انواع سبک‌های معماری مانند سبک روستیک و سبک مینیمالیسم مناسب است.
ماندگاری و دوام
در صورتی که عملیات ساخت بتن از ابتدا یعنی از مرحله بتن ریزی، عمل آوری و پرداخت به صورت صحیح و طبق نظر افراد ذی صلاح انجام شود بتن مقاومت و دوام حاکثری خود را به نمایش گذاشته و می ‌توان تا سال‌ها از دوام و ماندگاری آن اطمینان حاصل نمود و تا سال ها حتی در معرض هوای آزاد هیچگونه آسیبی متوجه بتن نخواهد بود پس در نتیجه نمای بتنی ساختمان تا سالها بدون آسیب باقی میماند.
صرفه اقتصادی
بتن اکسپوز به مراتب نسبت به سایر نماهای ساختمانی به صرفه‌تر است زیرا بتن در نما نیاز به پوشش ثانویه‌ای مثل گچ کاری و سیمانکاری اضافی ندارد علاوه بر این ماهیت بتن به گونه‌ای است که در گذر زمان هزینه چندانی بابت تعمیر و نگهداری ندارد پس از این رو میتوان هزینه‌های بسیاری را ذخیره نمود.
ارزش افزوده ملک با استفاده نمای بتن اکسپوز
در نهایت با توجه به مزایای ذکر شده برای بتن اکسپوز از قبیل دوام، زیبایی، صرفه اقتصادی و تقاضای مشتریان برای آن می‌توان انتظار داشت که جذابیت آن برای خریداران ملک بیشتر شده و درنتیجه ارزش آن نیز افزایش یابد.

بتن اکسپوز را کجا استفاده کنیم؟

بتن اکسپوز می تواند در ساختمان‌های مختلف، از مسکونی گرفته تا تجاری مورد استفاده قرار گیرد و فضای مدرنیته را به ساختمان منتقل می‌کند. شایان ذکر است در صورت اکسپوز بتن در نما و یا سایر قسمت های ساختمان، استفاده از عایق رطوبتی بر روی بتن اکسپوز توصیه می شود تا از آسیب دیدن بلوک ها در اثر شرایط جوی (آفتاب، باران و باد و …) جلوگیری شود.
در محیط‌های داخلی نیز بتن اکسپوز بسیار مورد استقبال قرار می‌گیرد و می‌تواند عمدتاً در دیوارها و پوشش‌های سقفی استفاده شود و سبکی منحصر به فرد را به اتاق بیاورد. در دکوراسیون، بتن اکسپوز با سبک های مختلف (روستیک، معاصر، شهری، مینیمال…) هماهنگی خاصی به وجود می‌آورد.
بتن اکسپوز در کنار کاربری در ساختمان‌های مسکونی، به شکل روز افزونی در ساختمان‌های صنعتی و تجاری مورد استفاده قرار می‌گیرد و علت آن هم تناسبی است که با فضای تجاری و صنعتی به همراه دارد.

جمع بندی و پایان

در این مقاله با یکی از به روزترین و مدرن ترین کاربردهای بتن در دنیای امروز آشنا شدیم، شاید تا چند دهه قبل این تصور که از بتن در بحث طراحی معماری استفاده شود به ذهن کمتر کسی می‌رسید و فقط هنرمندان سبک های مینیمالیسم در این زمینه تحقیقاتی به انجام رسانده بودند اما امروزه بتن اکسپوز در نما به صورت انبوه مورد استفاده قرار می‌گیرد مورد اقبال عمومی نیز واقع شده است، این کاربری بتن به خصوص برای کشوری مثل ایران که مواد سازنده بتن مانند شن و ماسه به وفور در آن یافت می‌شود گزینه بسیار کاربردی می‌باشد.